Kanisa ni nini? Lilianza lini? Ni kwa
nini kuna madhehebu mengi?
Neno kanisa kwa Kiyunani ni ekklesia. Neno hili lina
maana ya, “kilichotengwa kwa kusudi maalum; kusanyiko.”
Jambo la kwanza la
kujifunza ni kwamba Biblia inalizungumzia kanisa kwa namna mbili tofauti: Kanisa la ulimwengu wote kama mwili mmoja,
na kanisa la mahali fulani kama taasisi.
KANISA LA ULIMWENGU
WOTE – MWILI
Maana: Kanisa la
Ulimwengu Wote ni jumla ya waamini wote wanaounda mwili wa Kristo kwa njia ya
ubatizo kwa Roho Mtakatifu, na liliundwa siku ya kwanza ya Pentekoste, ni
tofauti kabisa na taifa la Israeli na haliishii mahali fulani au dhehebu fulani
tu.
Kila mtu, akiwa hai au amekufa, ambaye
aliwahi kumpokea Yesu Kristo na kumwamini kama Bwana na Mwokozi wake, tangu
siku ile ya Pentekoste hadi sasa, ni mmoja wa Kanisa la Ulimwengu, yaani mwili
wa Kristo ambapo yeye, Kristo ndiye kichwa (Waefeso 1:22)
YESU ALISEMA NINI
KUHUSU KANISA?
Soma Mathayo 16:18-19
Kristo alilizungumzia kama la wakati
ujao
Kristo alipozungumza maneno haya,
kanisa lilikuwa ni kitu cha wakati ujao kwa hiyo halikuwepo wakati akiwa hapa
duniani. Je, ni nani msingi ambako kanisa limejengwa? Ni nani au ni nini
ambacho ni mwamba, Kristo alichokuwa anaelezea?
Petro mwenyewe anasema kwamba Kristo
ndiye Mwamba (1 Petro 2:4-8; 1 Wakorintho 3:11, hakuna msingi mwingine; Waefeso
2:20).
Au inaweza ikawa kwamba ukiri wa Petro,
“Wewe ndiwe Kristo, Mwana wa Mungu aliye hai”, ndio mwamba, kwa sababu kila mtu
anayejiunga na kanisa la ulimwenguni lazima aamini kwamba huu ndio ukweli
kuhusu Yesu.
KANISA LILIZALIWA
LINI?
Soma: Matendo 1:5 na 2:1-4
Kanisa lilizaliwa siku ya Pentekoste,
kama siku kumi hivi baada ya Yesu kupaa kwenda mbinguni. Roho Mtakatifu
alishuka ili kumwingiza kila mwamini katika mwili wa Kristo na kumkalia kila
mwamini kibinafsi kabisa. Pentekoste kwa Roho Mtakatifu ilikuwa ni kama
Krismasi kwa Yesu. Alikuja kuhusianisha waamini wote kwa namna mbalimbali.
Paulo analizungumzia
kanisa kama siri:
Soma Waefeso 3:6
Siri hii ni kwamba Wayahudi na watu wa
Mataifa wanaungana na kuunda kitu kimoja kwa njia ya ubatizo wa Roho Mtakatifu.
Sifa pekee kwa ajili ya kujiunga ni imani katika yule Mwokozi aliyefufuka.
Kanisa ni kitu kipya kabisa ambacho huundwa na Wayahudi na Watu wa Mataifa.
Kwa hiyo ni wazi pia kwamba, kila
mwamini tangu siku ya Pentekoste, akiwa hai au amekufa, ni kiungo katika mwili
wa Kristo, ambao ni kanisa la ulimwengu wote. Waamini waliokwishafariki dunia
wako pamoja na Bwana wakisubiri siku ambayo tutakuwa pamoja.
KANISA LA MAHALI –
ASASI
Maana. Kanisa la mahali ni kusanyiko la
waamini waliojipambanua wanaofuata mapokeo fulani na mfumo fulani wa uongozi,
na ambao wanaigusa jamii kwa ajili ya Kristo kwa njia ya kumwabudu Mungu
hadharani, wakiwajenga waamini, na kuhubiri injili kwa waliopotea.
Kuna tofauti kati ya kanisa la
ulimwengu wote na kanisa la mahali. Kanisa la ulimwengu wote lina waamini tu,
lakini kanisa la mahali lina watu ambao wanadai kuwa ni waamini wakati kwa
kweli hawaamini kabisa. Inawezekana ukawa muumini wa kanisa la mahali lakini
ukawa sio mwamini katika mwili wa Kristo. Hii inafanyika kwa njia ya ujinga au
udanganyifu. Baadhi ya makanisa wana masharti ambayo inabidi uyafuate lakini
hawakuambii kwamba imani katika Kristo ndiyo ambayo kwa kweli inaokoa, wala
hawaangalii kwamba mtu amefanya uamuzi huo wa kuamini. Watu wengine wanaweza
kudai kuwa wanaamini lakini ukweli ni kwamba ni waigizaji tu, ni wanafiki.
Katika kanisa letu, huwa tunawataka watu wanaotaka kujiunga na kanisa letu
watoe ushuhuda wao kuwa ni lini walifanya uamuzi wa kumpokea Kristo kama
Mwokozi wao. Lakini hata kwa hilo bado tunaweza kudanganywa. Ni Mungu tu ndiye
anayeijua mioyo!
NI KWA NINI KUNA
MADHEHEBU MENGI YA KIKRISTO?
Madhehebu mengi yalianza kwa
kukubaliana kuhusu mapokeo ya mafundisho fulani na kutokukubaliana katika
mengine kama vile namna ya ubatizo, kama mtu anaweza kupoteza wokovu wake,
namna za uponyaji wa kimwili, karama za kiroho na namna za kuabudu kanisani.
Ninaamini kwamba aina nyingi za madhehebu tulizo nazo zinakidhi mahitaji ya
watu wa aina mbalimbali. Kuna wanaopenda liturgia ya namna fulani, kuna
wanaopenda mafundisho ya ndani sana ya Biblia, kuna wanaopenda burudani,
wengine wanapenda nyimbo za kuchangamka na kuamsha hisia na wengine ni kwa
kiasi tu.
UONGOZI WA KANISA
Kuna aina tatu kuu za
uongozi wa kanisa.
Uongozi wa ki-episkopo (Episcopos): Katika uongozi huu mamlaka ya kanisa hukaa
katika Askofu. (Kwa Wamethodisti ni ule rahisi; ila kwa Waanglikana ni mgumu
kidogo; na kwa Wakatoliki wa Rumi utawala upo kwa Papa)
Uongozi wa ki-presibiti (Presbuteros): Mamlaka ya kanisa ipo katika kundi la
wawakilishi ambao wamepewa mamlaka na kusanyiko lote pamoja na wazee. (Hii ipo
kwa kanisa la Presibiterian na makanisa mengine)
Uongozi wa Kusanyiko: Huu ni uongozi
unaosisitiza juu ya nafasi ya kila Mkristo mmoja-mmoja, jambo linalofanya
kusanyiko liwe na uamuzi wa mwisho katika maamuzi. Kila mwamini ana kura ya
maamuzi. (Hii ipo kwa makanisa ya ki-Baptisti na makanisa mengine ya Kiinjili,
pia makanisa huru na ya kiBiblia.) Kanisa letu ni muunganiko wa hayo mawili ya
mwisho. Tunaongozwa na wazee na kusimamiwa na mtu mmoja aliyeajiriwa, na
kusanyiko huwa linapiga kura juu ya Mchungaji wanayemtaka. Mchungaji Msaidizi,
Wazee, na bajeti.
WAZEE WA KANISA
Uongozi wa Kiroho ni wajibu wa wazee.
Sifa za wazee tunazipata katika 1 Timotheo 3:1-7 na Tito 1:6-9, ambapo kazi hii
wamepewa wanaume. Wanao wajibu wa kulilinda kanisa dhidi ya mafundisho potofu
na kulihudumia kanisa kama wachungaji wanaochunga kundi la Mungu. (Matendo
20:17, 28).
MASHEMASI
Mashemasi wanafanya kazi ya uongozi
katika mamlaka waliyo nayo wazee. Hawa huwa wanatunza washirika walio na
mahitaji katika kanisa. Wanawake wanaweza kuwa mashemasi. (Warumi 16; 1
Timotheo 3:8-11.)
TARATIBU ZA KANISA
Taratibu: “Ni mambo ya nje
yaliyoelezewa na Kristo yanayofanywa na kanisa.”
Makanisa mengi
huziita sakramenti.
Sakramenti: “Sakramenti ni
kitu kinacholetwa kwenye milango ya fahamu kikiwa na nguvu, kwa uwezo wa
kiungu, sio kwa ajili ya kuweka alama tu, lakini pia kikiwa na uwezo wa kuleta
neema.” (Kwa mujibu wa Baraza la Katoliki).
Hatuamini kwamba ama Chakula cha Bwana
au ubatizo ni namna ya kupeleka neema. Tunaamini kwamba vitu hivi hufanywa kwa
kuyatii maagizo ya Kristo na kutoa taswira ya kile ambacho tayari kimeshafanyika
ndani ya mioyo yetu. Matendo haya yote hukumbusha juu ya kufa, kuzikwa na
kufufuka kwa Kristo.
UBATIZO
Soma: Mathayo 28:19
Namna: Kuzamisha ndiyo maana ya msingi ya neno ubatizo (baptize)
Kuzamisha hutoa picha ya umuhimu wa
ubatizo, ambapo ni kifo cha mtu wa kale na kufufuliwa kwa mtu mpya. Kanisa hili
linabatiza kwa kuzamisha, lakini linabishana na kugawanyika juu namna za
kubatiza jambo ambalo halina tija. Kila mwamini anapaswa kubatizwa mara baada
ya kujua kuwa Kristo aliagiza hivyo. Ni ushuhuda wa hadharani kwamba umeungana
na Kristo. Kama ulibatizwa kabla ya kuamini, usisite kubatizwa tena kama
mwamini. Ubatizo ni utii kwa Bwana wako.
CHAKULA CHA BWANA,
USHIRIKA AU EKARISTI
Soma: 1 Wakorintho 11:23-32.
Kuna makusudi kadhaa ya kushiriki
Chakula cha Bwana au Meza ya Bwana.
Ni ukumbusho wa maisha na kifo cha
Bwana wetu. Mkate usiotiwa chachu unawakilisha maisha makamilifu ya Bwana wetu
ambayo yalimpa sifa ya kuwa sadaka inayokubalika kwa ajili ya dhambi zetu.
Inawakilisha mwili wake ambao ulibeba dhambi zetu pale msalabani. Mvinyo
unawakilisha damu yake aliyoimwaga kwa ajili ya ondoleo la dhambi zetu.
1 Wakorintho 11:26
inasema kwamba chakula hiki hutangaza mambo ya msingi ya injili. Hutangaza mauti ya Bwana.
Ni kutukumbusha kwamba Yesu Kristo
anarudi tena na tunapaswa kuendelea kushiriki hadi ajapo.
Inapaswa itukumbushe kuhusu Umoja wetu
sisi kwa sisi katika mwili wa Kristo na ushirika tunaoushiriki kama viungo
katika mwili huo (1 Wakorintho 10:17).
NI NANI ANAYEWEZA KUSHIRIKI?
Mtu asiyeamini hapaswi kushiriki kwa
sababu karamu hii ni utambulisho kwa hao ambao wamekiri imani katika kufa na
kufufuka kwa Yesu Kristo kwa ajili ya upatanisho wa dhambi zao.
Je, mwamini yeyote
anaweza kushiriki bila kujali kuwa ni wa dhehebu gani? Jibu ni ndio. Hii ni
Meza ya Bwana na waamini wote wa kanisa la ulimwengu
wanaalikwa. Sio meza ya kanisa la kiBaptisti, kikatoliki au
kipentekoste. Migawanyiko hii ni kinyume na wito wa watu wote
kuwa wamoja katika kanisa la ulimwengu wote. (Uliofanyika Lausanne)
Onyo! 1 Wakorintho 11:27-32: Tunapaswa
kuipeleleza mioyo yetu Na kuungama dhambi zetu kabla ya kushiriki Meza ya
Bwana. Vinginevyo tunaweza kubadilishwa—Kama vile kugusa au hata kufa.
KUSUDI LA KANISA LA
MAHALI
- Kuabudu
na kuonyesha upendo wake kwa Bwana (Ufunuo 2:4).
- Kuwahudumia
waamini wake ili waweze kutiana moyo katika kupendana na kufanya matendo
mema (Waebrania 10:24).
- Kushiriki
katika kulitii Agizo Kuu. Yaani kwamba Injili ihubiriwe katika huduma za
kanisa ili wasioamini waipokee na kuokoka.
- Kuwajali
waamini wake ambao wana mahitaji, kama wajane, yatima na maskini (Yakobo
1:27; 1 Timotheo 5:1-16).
- Kufanya
matendo mema katika ulimwengu (Wagalatia 6:10).
- Kuzalisha
Wakristo waliokomaa, wenye msimamo na watakatifu (Wakolosai 1:28;
Waebrania 6:1; Waefeso 4:14-16). Hii inaweza kumaanisha kuwa na nidhamu
katika eneo la maadili na usafi katika mafundisho (1 Wakorintho 5, 2
Timotheo 2:16-18).
VIELELEZO VYA
KANISA LA ULIMWENGU
Kristo ni Mchungaji na sisi ni kondoo
(Yohana 10) – utunzaji na usalama
Kristo ni mzabibu na sisi ni matawi
(Yohana 15) – kuzaa na kupata nguvu
Kristo ni jiwe la Pembeni na sisi ni
mawe katika jengo (Waefeso 2:19-21) –Jiwe la pembeni hutoa mwelekeo na huwekwa
mara moja tu.
Kristo ndiye Kuhani Mkuu na sisi ni
ufalme wa makuhani (1 Petro 2) –tunajitoa kwake, nafsi zetu na huduma zetu.
Kristo ni Kichwa na sisi ni viungo vya
mwili Wake (1 Wakorintho 12)—akiwa kama Kichwa, huongeza; na sisi kama viungo
tunahudumiana kwa kutumia karama za kiroho ambazo ametugawia.
Kristo ni Bwana-Arusi na sisi ni
bibi-arusi wake (Waefeso 5:25-33, Ufunuo 19:7-8)—upendo wa milele na ukaribu.
Kristo ni Mrithi na sisi ni
warithi-wenzake (Waebrania 1:2, Warumi 1:17)—tutaushiriki utukufu wake.
Kristo ni Malimbuko na sisi ni mavuno
(1 Wakorintho 15:23)—ufufuko wake unatuhakikishia kuwa na sisi tutafufuka.
Kristo ni Bwana na sisi ni watumishi
Wake (Wakolosai 4:1, 1 Wakorintho 7:22)—mtumishi hufanya mapenzi ya bwana wake.
Bwana naye humtunza mtumishi wake.
SASA TUNAYATENDEAJE
KAZI MAMBO HAYA?
Inatupasa kila mmoja wetu kuhakikisha
kuwa tunajiunga na kanisa la ulimwengu wote, bila kujali kuwa tunaabudu kwenye
dhehebu gani. Kuwa katika kanisa la ulimwengu wote kunafanyika wakati mtu
anapompokea Bwana Yesu Kristo kama Mwokozi wako. Kuna uhakika mkubwa sana
katika kujua kwamba wewe ni miongoni mwa walioko katika kanisa la ulimwengu
wote, yaani Mwili wa Kristo. Uhakika huu unatakiwa ukutie moyo kujitambulisha
katika kanisa la mahali ambapo utaweza kukua na kutumika. Kanisa kama la kwetu
halihitaji uwe mwanachama ili upate huduma zetu. Lakini huoni kwamba ni vizuri
kuunga mkono na kutoa ufadhili mahali ambapo unapokea baraka na ukuaji wa
kiroho kwa kujiunga kikamilifu? Kujiunga kikamilifu ni kujitambulisha na watu waliopo
hapo. Hiyo ndio familia yako. Ndiko unakotoa sadaka zako kifedha. Ndipo pia
utakaposaidia wale walio na mahitaji. Unafanya ushirika wako hapo, yaani
UNAJITOA KIKAMILIFU! Kama umekuwa ukija kusali katika hilo kanisa kila
Jumapili, kwa nini usiamue kulifanya kanisa lako na ujiunge kabisa? Madarasa ya
waamini wapya hufanyika mara nne kwa mwaka. Huwa yanafanyika kwa Jumapili mbili
mfululizo zinazofuatana asubuhi. Ukipenda kujiunga utaonana na mzee wa kanisa,
atakuuliza maswali na kukuongoza ili uweze kutoa ushuhuda wako. Kisha
utatambulishwa rasmi katika kanisa.
HISTORIA YA
KILUTHERI ILIVYOBADILISHA USO WA UKRISTO.
Nini kilichoanza kama jitihada nchini Ujerumani ili kurekebisha Kanisa Katoliki la
Kirumi iliongezeka kwa kupinga kati ya Kanisa hilo na wafuasi, kuwa mgawanyiko ambao utabadilisha uso wa Ukristo milele.
HISTORIA YA KANISA LA LUTHERAN INATOKA MARTIN
LUTHER.
Martin Luther ,
profesa wa teolojia na wa teolojia huko Wittenburg, Ujerumani, alikuwa muhimu
sana kwa matumizi ya Papa ya indulgences ya kujenga Basilica ya Mtakatifu Petro
huko Roma mapema miaka ya 1500.
Makosa yalikuwa nyaraka za kanisa rasmi ambazo zinaweza kununuliwa na
watu wa kawaida kwa kudai kuondokana na haja yao ya kukaa katika purgatory
baada ya kufa. Kanisa Katoliki lilifundisha kwamba purgatory ilikuwa mahali pa
kutakasa ambako waumini walisamehe dhambi zao
kabla ya kwenda mbinguni .
Lutheri alitetea upinzani wake katika Vikwazo vya Nne na Tano ,
orodha ya malalamiko aliyotumikia hadharani kwenye mlango wa Kanisa la Castle
huko Wittenburg, mnamo mwaka wa 1517. Aliwahimiza Kanisa Katoliki kujadili
masuala yake.
Lakini vurugu zilikuwa ni chanzo muhimu cha mapato kwa kanisa, na Papa
Leo X hakuwa wazi wa kujadiliana nao. Luther alitokea mbele ya baraza la kanisa
lakini alikataa kurejesha taarifa zake.
Mwaka wa 1521, Luther aliondolewa na kanisa. Mfalme Mtakatifu wa Roma
Charles V alitangaza Luther kuwa sheria ya umma. Hatimaye, fadhila itawekwa juu
ya kichwa cha Luther.
HALI YA PEKEE YALIYOMSAIDIA LUTHER
Maendeleo mawili yasiyo ya kawaida yaliruhusu harakati ya Luther kuenea.
Kwanza, Luther alikuwa mpendwa wa Frederick Mwenye hekima, Mkuu wa
Saxony. Wakati askari wa Papa walijaribu kuwinda Luther, Frederick akaficha na
kumlinda. Wakati wa wakati wake wa kutengwa, Luther aliendelea kufanya kazi kwa
kuandika.
Maendeleo ya pili ambayo yaliruhusu Matengenezo ya
kukamata moto ilikuwa uvumbuzi wa vyombo vya habari.
Luther alitafsiri Agano Jipya kwa Ujerumani mwaka 1522, na kuifanya
kupatikana kwa watu wa kawaida kwa mara ya kwanza. Alifuata hiyo kwa Pentateuch mnamo
mwaka wa 1523. Wakati wa maisha yake, Martin Luther alitoa matukio mawili,
nyimbo nyingi, na mafuriko ya maandiko yaliyoeleza teolojia yake na kuelezea
sehemu muhimu za Biblia.
Mnamo mwaka wa 1525, Luther alikuwa ameoa ndugu wa zamani, alifanya
ibada ya kwanza ya ibada ya Kilutani, na kumchagua waziri wa kwanza wa
Lutheran. Luther hakutaka jina lake kutumika kwa kanisa jipya; alipendekeza
kuiita Evangelical. Mamlaka ya Wakatoliki walifanya "Lutheran" kama
neno la kudharau lakini wafuasi wa Luther walivaa kama beji ya kiburi.
MAREKEBISHO YANAANZA KUENEA
Mwandishi wa Kiingereza William Tyndale alikutana
na Luther mwaka 1525. Tafsiri ya Kiingereza ya New Testament ya Tyndale
ilichapishwa kwa siri nchini Ujerumani. Hatimaye, nakala 18,000 zilipelekwa kwa
usafirishaji nchini England.
Mnamo mwaka wa 1529, Luther na Philip Melanchthon, mtaalamu wa kidini wa
Kilutheri, walikutana na mrekebisho wa Uswisi Ulrich Zwingli huko
Ujerumani lakini hakuweza kufikia makubaliano juu ya Mlo wa Bwana .
Zwingli alikufa miaka miwili baadaye kwenye vita vya Uswisi. Taarifa ya kina
ya mafundisho ya Kilutheri ,
Kukiri ya Augsburg, ilifunuliwa kabla ya Charles V mwaka 1530.
Mnamo mwaka wa 1536, Norway ilikuwa ya Lutheran na Sweden ilifanya dini
ya Lutheran kuwa dini ya serikali mwaka 1544.
Martin Luther alikufa mwaka wa 1546. Kwa miongo kadhaa ijayo, Kanisa Katoliki
la Kirumi lilijaribu kuondokana na Kiprotestanti ,
lakini wakati huo Henry VIII alikuwa ameanzisha Kanisa la Uingereza na John Calvin alianza Kanisa la Reformed huko
Geneva, Uswisi.
Katika karne ya 17 na 18, Wareno wa Ulaya na Scandinavia walianza
kuhamia Ulimwenguni Mpya, na kuanzisha makanisa katika kile kilichokuwa
Marekani. Leo, kutokana na jitihada za umishonari, makutaniko ya Kilutheri
yanaweza kupatikana ulimwenguni kote.
BABA WA MATENGENEZO YA KANISA
Ingawa Lutheri anaitwa Baba wa Reformation, pia ameitwa jina la Reformer
aliyependa. Vikwazo vyake vya mapema kwa Ukatoliki walikazia ukiukwaji: kuuza
dhamana, kununua na kuuza wa ofisi za kanisa la juu, na siasa zisizopendeza
zinazohusika na upapa.
Hakuwa na nia ya kugawanya kutoka Kanisa Katoliki na kuanza dini mpya.
Hata hivyo, kama alilazimika kutetea nafasi zake zaidi ya miaka kadhaa
ijayo, Luther hatimaye alipiga marufuku teolojia ambayo ilikuwa katika hali
isiyo na mazungumzo na Ukatoliki. Mafundisho yake kwamba wokovu ulikuja kwa
neema kupitia imani katika kifo cha Yesu Kristo, na si kwa
kazi, ikawa nguzo ya madhehebu kadhaa ya Kiprotestanti. Alikataa upapa, wote
saraka mbili, nguvu yoyote ya ukombozi kwa Bikira Maria, kuomba kwa watakatifu,
purgatory, na hilari kwa waalimu.
Jambo muhimu zaidi, Luther alifanya Biblia - "sola scriptura"
au Maandiko pekee - mamlaka pekee ambayo Wakristo wanapaswa kuamini, mfano wa karibu
Waprotestanti wote wanafuata leo. Kanisa Katoliki, kinyume chake, linaamini
kuwa mafundisho ya Papa na Kanisa hubeba uzito sawa na Maandiko.
Zaidi ya karne nyingi, Lutheran yenyewe imegawanywa katika makundi mengi
ya dini, na leo inashughulikia wigo kutoka kwa ultra-conservative kwa matawi
ultra-liberal.
(Vyanzo: Concordia: Ushahidi wa Kilutheri , Concordia
Publishing House; bookofconcord.org, reformation500.csl.edu)
Kwa mujibu wa vyanzo ndani ya KKKT
inaelezwa kuwa Mwaka 1887 kazi ya Injili kwa Kanisa la Kilutheri ilianzishwa
nchini Tanganyika (baadaye Tanzania) na Chama cha “Misioni cha Berlin III” au
“Evangelical Missionary Society for East Africa” (EMS) kutoka Ujerumani. Kituo
cha kwanza cha misheni kilikuwa ni Kigamboni, Dar es Salaam.
Chama cha pili, yaani “Chama cha
Misioni Berlin I”, nacho kutoka Ujerumani, kiliingia Tanganyika kikitokea
Afrika ya Kusini na kuanza kazi Nyanda za Juu Kusini mwaka 1891 kilipoanzisha
kituo cha misheni sehemu iitwayo Ipagika au Pipagika (Wangemannshöhe) katika
Dayosisi ya Konde.
Mwaka 1890 “Chama cha Berlin III”
kilibadilika na kuchukua sura mpya baada ya kubadili sera yake na kujulikana
kwa jina la “Bethel” au “Misioni ya Bethel”. Misioni hii ikafika Tanga na
kuanza kazi eneo la Mbuyukenda. Baadaye Misioni ya Bethel iliamua kufkisha
Injili ya Kristo nje ya mipaka ya Tanganyika.
Wamisioari waliohusika walipanga kwenda
Rwanda kupitia Bukoba. Walipofika Bukoba mwaka 1910 wakashawishika kufungua
kituo Bukoba na ile nia ya kuanzisha kazi ya misioni Rwanda ikawa imesitishwa.
Chama cha tatu kufka Tanganyika ni “Chama cha Misioni cha Leipzig” (nacho
kilitokea Ujerumani).
Kiliingia nchini mwaka 1893 na kuanza
kazi ya misioni Kaskazini ya nchi kwa kuweka kituo cha misheni Kidia, Old
Moshi.
Kutokana na vyama hivyo vitatu kijiti
cha kueneza Injili ilipokelewa na wenyeji toka kwa wamisionari wa Ujerumani.
Na vyama vingine vya misioni vilivyofka
baadaye kutoka Ulaya na Marekani navyo vilieneza Injili kwa kufundisha Neno la
Mungu kwa upendo na kwa usahihi, hasa baada ya Vita ya I ya Dunia (1914 - 1918)
na Vita ya II ya Dunia (1939 - 1945).
Pamoja na kueneza Injili, Kanisa
lilianza kutoa huduma mbalimbali za kijamii na diakonia kwa lengo la kumhudumia
mwanadamu kikamilifu – kimwili, kiroho na kiakili. Makanisa saba
yanayojitegemea ambayo baadaye yaliungana na kuunda Fungamano la Makanisa ya
Kilutheri Tanganyika yalianzishwa.
Mnamo Juni 1963 Kanisa la Kiinjili la
Kilutheri Tanganyika (KKKT) likaundwa. Baada ya KKKT kuanzishwa Kanisa la
Ubena-Konde (eneo la Nyanda za Juu Kusini) likaitwa Dayosisi ya Kusini; Kanisa
la Uzaramo-Uluguru likaitwa Dayosisi Mashariki na Pwani; Kanisa la
Usambara-Digo likaitwa Dayosisi ya Kaskazini Mashariki; Kanisa la Kaskazini likaitwa
Dayosisiya Kaskazini; Kanisa la Mbulu likaitwa Dayosisi ya Mbulu; Kanisa la
IrambaTuru likaitwa Dayosisi ya Kati na Kanisa la Kaskazini Magharibi likaitwa
Dayosisi ya Kaskazini Magharibi.
Yapo maeneo nchini ambayo yalikuwa
yanafanya kazi ya Injili kama misheni nayo ni: Mkoani Mara, Mashariki ya Ziwa
Victoria, Ruvuma, Kusini Mashariki ya Ziwa Victoria, Ziwa Tanganyika na Kusini
Mashariki ambayo sasa ni Dayosisi.
Dayosisi za mwanzo nazo kwa kutegemea
vigezo vya kikatiba na historia zikaendelea kugawanyika na hadi 2014 KKKT ikawa
na Dayosisi 26 kama ifuatavyo: Dayosisi ya Kusini, Dayosisi ya
Konde; Dayosisi ya Iringa; Dayosisi ya Kusini Kati; Dayosisi ya Kusini
Magharibi; Dayosisi Mashariki na Pwani; Dayosisi ya UlangaKilombero; Dayosisi
ya Morogoro na Dayosisi ya Dodoma. Nyingine ni Dayosisi ya Kaskazini Mashariki;
Dayosisi ya Kaskazini; Dayosisi ya Kaskazini Kati; Dayosisi ya Pare; Dayosisi
ya Meru; Dayosisi ya Mbulu, Dayosisi Mkoani Mara; Dayosisi ya Kati; Dayosisi ya
Kaskazini Magharibi; Dayosisi ya Karagwe; Dayosisi Mashariki ya Ziwa Victoria;
Dayosisi ya Ruvuma; Dayosisi ya Kusini Mashariki ya Ziwa Victoria; Dayosisi ya
Kusini Mashariki na Dayosisi ya Ziwa Tanganyika, Tabora na
sasa Kigoma.
Pamoja na KKKT kuwa na Dayosisi 26 bado kuna maeneo machache nchini ambayo ni ya
misheni. Maeneo ya Misioni ndani ya nchi ni: Zanzibar.
Pia KKKT imekuwa ikifanya kazi ya
umisheni katika nchi jirani kwa kushirikiana kwa hali na mali na makanisa dada
na mashirika ya misheni kutoka ng’ambo. Katika misheni hizo watumishi hutumwa
kuanzisha kazi ya misheni lakini pia washarika wa KKKT wamekuwa chachu ya
kuanzishwa misioni nchi jirani.
Juhudi za kazi ya misioni ya nje
zimesaidia kuzaa makanisa katika nchi jirani ambayo yanalelewa na KKKT. Misioni
ya KKKT nje ya nchini katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya watu wa Kongo (DRC),
Kenya, Zambia, Msumbiji, Rwanda, Burundi na Uganda.
No comments
Post a Comment